Museale Collectie

De collectie bestaat in grote lijnen uit:
- objecten, die zijn opgeslagen, of uitgeleend (zie hieronder);
**Nieuwe uitleenlocatie toegevoegd (per mei 2024): Rijksmuseum**
- documenten in het documentenarchief van deze website;
- beeldmateriaal in het beeldarchief van deze website, of in een aparte beeldbank.

De collectie is grotendeels afkomstig van het NLR, en voor een klein gedeelte uit particuliere bronnen en schenkingen van derden.

Voormalige expositie NLR Museum - zichtbaar op deze website

De Stichting Behoud Erfgoed NLR (SBEN) is opgericht op 27 juni 2000 als Stichting Historisch Museum NLR. Dit vond plaats 15 jaar nadat een aantal vrijwilligers, medewerkers en oud-medewerkers van het NLR, waren begonnen met het verzamelen van historische spullen en het inrichten van een kleinschalig museum in een gebouw op het NLR-terrein in Amsterdam.

Het NLR-museum bevond zich vanaf 2006 op de eerste, tweede en derde etage van het voormalige lage-snelheidswindtunnelgebouw (met een grote en een kleine tunnel; de omloopkanalen zijn herkenbaar op de foto) in de NLR-vestiging Amsterdam. In verband met renovatie van het museumgebouw is de tentoonstelling begin 2015 ontmanteld en in opslag gegaan.

De tentoonstelling (met panelen, vitrines en bordessen) was ingedeeld volgens een aantal ‘onderzoeksgebieden’ overeenkomstig de voormalige Hoofdafdelingen van het laboratorium en een gedeelte dat is gewijd aan niet-luchtvaart onderzoek.

Ruimtevaartobjecten naar Nationaal Ruimtevaart Museum

Het Nationaal Ruimtevaart Museum (NRM) is sinds 2004 verantwoordelijk voor de inrichting en het beheer van de permanente ruimtevaartexpositie en is gehuisvest in het Luchtvaart Themapark Aviodrome op Lelystad Airport. Zo vindt u hier de eerste Nederlandse satelliet ANS en zijn opvolger IRAS, een Gemini capsule, alle op ware grootte, en alles over de vluchten van bestuurslid André Kuipers in 2004 en 2011. Ook het Internationaal Space Station (ISS) is in vol ornaat aanwezig.

Het NRM heeft al geruime tijd objecten in hun expositie, die afkomstig zijn of een relatie hebben met het NLR: het standregeltestsysteem van IRAS, een schaalmodel (schaal 1:2) van de Nederlandse satelliet Sloshsat FLEVO, de mock-up van de Columbus module van het Internationaal Ruimtestation ISS, het windtunnelmodel van de Huygens sonde naar de maan Titan van Saturnus en enkele (onderdelen van) vrij vliegende modellen.

Hier zijn nu aan toegevoegd uit de objecten van de Stichting Behoud Erfgoed NLR: de reserve boordcomputer en enkele sensoren van ANS, een drietal windtunnelmodellen van de Europa (ELDO) en Ariane lanceerraketten, waarvan één met Hermes ruimtependel.

Vrij-vliegend model terug naar Texel

Tussen 1956 en 1965 heeft het NLL (na 1961 NLR) onderzoekingen gedaan aan vrij-vliegende modellen. Dit vrij-vliegend is in tegenstelling tot windtunnelmodellen, die door draden of een staak in een luchtstroom werden gehouden. Een van de doelen was het bepalen van aerodynamische eigenschappen en stabiliteitsafgeleiden, zonder de invloed van tunnelwanden of modelophanging bij supersone snelheden (groter dan de geluidsnelheid) en bij grote invalshoeken. Een extra reden was om met deze technieken praktische ervaring op te doen met het lanceren van raketten en de geleiding en besturing daarvan. Er werd samengewerkt met de industrie (Fokker, Philips, munitie- en kruitfabrieken) en met Landmacht en Luchtmacht.

Daartoe werd een model door een raket met vaste brandstof voortgestuwd tot de gewenste snelheid en daarna losgekoppeld. De meetgegevens werden per telemetrie naar een volgsysteem gezonden. De lanceringen werden vanaf 1958 uitgevoerd vanaf een terrein aan de noordpunt van Texel in de richting van de droogvallende Waddenzee. Het model werd daarna (meestal) weer teruggevonden en geborgen voor hergebruik.

Een model (MO-3) en verschillende elektromechanische componenten, die deel uitmaken van het 'erfgoed NLR' zijn begin 2015 uitgeleend aan het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum Texel (LOMT). Dit museum, op Texel International Airport, toont een scala aan historische voorwerpen die betrekking hebben op de geschiedenis van Texel. Naast het vrij-vliegende model is een originele Kolibrie helikopter opgesteld. Met zo’n helikopter is ooit een van de modellen vanaf het wad geborgen. In de opstelling worden op een scherm korte filmpjes van de Kolibrie en de vrij-vliegende modellen getoond.

Schaalmodellen naar Hotel De Rijper Eilanden

In 2013 werd het NLR-museum verblijd met een verzameling vliegtuigmodellen en luchtvaartboeken, die toebehoorde aan de heer Piet Keuter, voormalig medewerker van Fokker, die in het begin van dat jaar overleed. De boeken zijn opgenomen in het documentenarchief. De vliegtuigen kregen aanvankelijk een plaats in het museum, maar vanwege de ontruiming hiervan, moest hiervoor een andere bestemming worden gezocht. Die plek werd snel gevonden: Hotel De Rijper Eilanden. Op diverse plekken in het hotel zijn ze in vitrinekasten geplaatst of aan draden opgehangen aan het plafond en door hotelgasten te bewonderen. Het hotel heeft trouwens op de zolders van gebouwen 2 en 3 twee modelbouwgroepen (treinen), die op woensdagen actief zijn. Zij ontvangen graag bezoek. Aanbevolen! Kunt u gelijk de vliegtuigmodellen bekijken.

Het ELDO-windtunnelmodel in het Rijksmuseum

In het voorjaar van 2023 is de Stichting Erfgoed NLR in contact gekomen met Harm Stevens, conservator van het Rijksmuseum voor de twintigste eeuw. Wij vroegen hem of hij wellicht onze collectie wilde bekijken. Ja, dat wilde hij graag. En daarna is hij op bezoek geweest in Amsterdam en de NOP om een beeld te krijgen van wat we allemaal in huis hebben. Vervolgens kwam de vraag of we het ELDO-model voor anderhalf jaar aan het Rijksmuseum wilden uitlenen. In mei 2024 was het zover.
Het gaat hier om een schaalmodel (1:40, 1,5 m hoog) van de ELDO-A draagraket met starttoren (ons Museumnummer 0648 (Database nr. 06480)) dat in 1966 in de HST (met en zonder toren) en SST (zonder toren) is gemeten. Daarmee is het historisch gezien een bijzonder model: het symboliseert het begin van de Europese samenwerking op ruimtevaartgebied. Het is de missie van het Rijksmuseum voorwerpen van kunst en geschiedenis in samenhang te presenteren. De twintigste eeuw is vertegenwoordigd op de derde verdieping. Naast de vaste collectie is er een telkens wisselende opstelling; in dit geval o.a. met sieraden en kledingstukken die geïnspireerd zijn op de ruimtevaart. Maar eigenlijk ademt dit hoekje van de zaal de moderniteit van de twintigste eeuw: strakke geometrische vormen, ruimtelijke figuren en een abstracte eenvoud in vorm en kleur. En ons model past daar wonderwel in.